Το χωριό της Καρυάς...

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2012

Το χωριό της Καρυάς...

Το όνομά του το χρωστά στις Καρυδιές, ένα από τα βασικά μαζί με τις ελιές προϊόντα της περιοχής.
Το χωριό της Καρυάς αρχικά χτίστηκε στην κορυφή του Προφήτη Ηλία (Μαλεβό), σκαλωμένο ψηλά (όπου υπάρχουν ακόμη ερείπια του Άη Δημήτρη και ίχνη οικισμού), από το φόβο των καιρών της σκλαβιάς.

Έπειτα, όταν ημέρεψαν τα χρόνια, κατηφόρισαν οι κάτοικοι για να γλιτώσουν από τα αγρίμια και το κρύο. Από την Ελληνική Επανάσταση και ύστερα στέριωσαν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό. Η Καρυά είναι χωριό που έζησε τον τρόμο του Ιμπραήμ, ο οποίος πέρασε από εκεί κι έκαψε κάμποσα σπίτια, αλλά και την έξαρση του Εικοσιένα.

Της Καρυάς γέννημα ήταν το πρωτοπαλίκαρο του Κολοκοτρώνη, ο Γιαννάκος Νταγρές ή Δαγρές, όπως και οι Παναγιώτης, Σωτήρης και Κωνσταντίνος Νταγρές ή Δαγρές, με σημαντική προσφορά στον απελευθερωτικό αγώνα. Η φήμη της παλικαριάς και της σκληρής τους γνώμης σώθηκε σε πολλά δημοτικά τραγούδια. Το 1829 η Καρυά απόκτησε και σχολείο αλληλοδιδακτικό. Το μεγαλοχώρι αυτό είχε κάποτε 1.299 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν με κτηνοτροφία, αμπέλια, χωράφια και ελιές. Μ' όλο τον εκσυγχρονισμό του και τα ανακαινισμένα σπίτια του διατηρεί και σήμερα στις γραφικές παλιές γειτονιές τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια με τα χαγιάτια και τις αυλόπορτες.

Τα τελευταία χρόνια, καθώς τα παλαιά σπίτια ένα-ένα ανακαινίζονται από ντόπιους, που επιστρέφουν στα πάτρια, και από ξένους που τα αγοράζουν, το χωριό αποκτάει όψη σύγχρονου θέρετρου με τα μαγαζιά του και την όμορφη πλατεία στο κέντρο του.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η μητρόπολη της Καρυάς με τη μεγάλη πλακόστρωτη πλατεία προσελκύει ακόμα και σήμερα, κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου στο πανηγύρι προς τιμή του πολιούχου, πολύ κόσμο.

Παραδίπλα, στον παραδοσιακό φούρνο της Καρυάς «το Κολοκοτρωνίτσι» (από τη γνωστή επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Το καφέ της Χαράς», η οποία γυρίστηκε στην Καρυά), τώρα που οι νοικοκυρές δε ζυμώνουν πια και οι φούρνοι στις αυλές των σπιτιών δεν καπνίζουν, μπορεί κανείς να βρει νοστιμότατο χωριάτικο ψωμί και βουτήματα με εξαιρετικές γεύσεις.

Στο κέντρο του χωριού το παλιό πετρόχτιστο κτίριο του δημοτικού σχολείου. Τα καλοκαίρια και τις αργίες στο προαύλιό του μαζεύονται εκεί τα παιδιά των ντόπιων αλλά και των ξένων- παραθεριστών και μη-για ν' απολαύσουν το παιχνίδι τους με μια απλή μπάλα, όπως τον παλιό καιρό, και να δροσιστούν με το γάργαρο νερό, που τρέχει από την πέτρινη βρύση στην άκρη της αυλής.

Αν περπατήσει κανείς λίγα μέτρα προς την πάνω άκρη του χωριού, θα βρει ανάμεσα στα πλατάνια τα ερείπια των παλιών νερόμυλων του χωριού. Κάποτε δούλευαν μέρα-νύχτα με τα νερά, που έφταναν ως εκεί από τις φυσικές πηγές του Αρτεμισίου και εξυπηρετούσαν ολόκληρη την περιοχή. Οι εγκαταλειμμένες μυλόπετρες μέσα στα χαλάσματα μαρτυρούν ακόμα τα παλιά μεγαλεία τους...

Λίγο πριν από την πλατεία της Καρυάς, ο δρόμος προς αριστερά οδηγεί σε υψόμετρο 1100 περίπου μέτρων στην παλιά μονή της Παναγίας, ένα χώρο κατάσπαρτο από μνήμες εποχών λησμονημένων, ο οποίος λειτούργησε ως τον τελευταίο πόλεμο και σαν μοναστήρι. Πάνω σε ωραίο ξάγναντο, φυσικό μπαλκόνι που εποπτεύει πανοραμικά τον αργολικό κάμπο, αγναντεύει τα νησιά του αργολικού, όταν ο ορίζοντας είναι καθαρός.

Απομένουν ακόμα λίγα κελιά και ο επισκευασμένος καθολικός καμαροσκέπαστος ναός σε σχήμα σταυρού, ο οποίος αντικατέστησε τον παλιό βυζαντινό ναό - μέχρι πριν λίγα χρόνια σωζόταν-, κτίσμα πιθανόν του 14ου αιώνα, θεμελιωμένο πάνω σε αρχαίο ιερό, πιθανότατα της Αρτέμιδος. Αρχαίες κολόνες, πάνω από δύο μέτρα ύψος, με κιονόκρανα στήριζαν εσωτερικά το ναό της Παναγίας. Σκόρπια εδώ κι εκεί και σήμερα μερικά μαρμάρινα τεμάχια και μια μικρή πέτρινη κρήνη με αρχαιότατη δομή χτισμένη θυμίζουν τη σχέση του τόπου με το ιστορικό παρελθόν. Το κρυστάλλινο υπέροχο νερό της βρύσης τρέχει με την ίδια θερμοκρασία όλο το χρόνο, ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, για να ξεδιψάσει τους περαστικούς. Μπροστά από την εκκλησία διακρίνουμε τα ερείπια του παλιού βενετσιάνικου κάστρου, που ήταν κάποτε ενισχυμένο με επάλξεις και υπόγεια θολωτή δίοδο - έξοδο προς την Καρυά. Στη θέση Ξεροβούνι υπάρχει κι' άλλο κάστρο, παρόμοιο αλλά αρχαιότερο.

Συνεχίζοντας κανείς τον σωστά διαμορφωμένο τα τελευταία χρόνια και με άσφαλτο -στο μεγαλύτερο μέρος του- ίδιο δρόμο που καταλήγει στη Νεστάνη, ακουμπάει στα έλατα του Αρτεμισίου και νοιώθει τη δροσιά και την ομορφιά της φύσης. Μόλις φτάσει στο «Σωληνάρι», την πρώτη φυσική πηγή που θα συναντήσει στο δρόμο του, μετά την Παναγία, μπορεί να στρίψει αριστερά και να συνεχίσει στο δύσβατο χωματόδρομο με το όχημά του, στην αρχή και κατόπιν με τα πόδια μέχρι τη «Νεραϊδόβρυση», που θα τη βρει κάτω ακριβώς από την κορυφή του βουνού, στην ανατολική του πλευρά, αν ακολουθήσει πιστά τα σημάδια που έχουν χαράξει οι ορειβάτες στα βράχια. Αν συνεχίσει ευθεία, θα περάσει πάνω από τον Άγιο Κωνσταντίνο με την πλούσια πηγή που υδρεύει το χωριό, και κατηφορίζοντας προς τη Νεστάνη, θα βρει αριστερά πάνω στο δρόμο το «Μπρακατσάκι», ονομαστή πηγή που τρέχει από ένα σωλήνα κρυστάλλινο νερό πλούσιο σε θειάφι όλο το χρόνο. Εδώ κατέληγαν από παλιά κάτοικοι από τις γύρω περιοχές για να πιούν το ιαματικό αυτό νερό, που γιάτρευε πολλές αρρώστιες. Το Αρτεμίσιο με τα νερά, τα έλατα, τις φυσικές ομορφιές του, την πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, τα χιόνια το χειμώνα και τις δροσιές το καλοκαίρι, είναι το μεγάλο όπλο της Καρυάς, που την κάνει το πιο ονομαστό και γραφικό ορεινό θέρετρο της Αργολίδας.
Μάζι (οικισμός Τ.Δ. Καρυάς)

Το Μάζι ή Αρία είναι ένα όμορφο χωριό χτισμένο στην ανατολική πλευρά του Αρτεμισίου με θέα προς τη χαράδρα της Χούνης και υψόμετρο 620 μ, που το κάνει ελκυστικό το καλοκαίρι για τη δροσιά του. Οι λίγοι μόνιμοι κάτοικοί του ασχολούνται με τις αγροτικές καλλιέργειες, τις ελιές, τη μελισσοκομία και την κτηνοτροφία. Τα παλιά πέτρινα σπίτια του διατηρούν το παραδοσιακό τους χρώμα, αρκετά απ' αυτά ανακαινίζονται, ενώ προστίθενται και σύγχρονες κατασκευές, που χρησιμεύουν ως παραθεριστικές κατοικίες των ντόπιων, που κατοικούν μόνιμα στο Άργος ή στην Αθήνα και επιστρέφουν εδώ το καλοκαίρι και στις γιορτές.
Το χωριό με τα νερά του μέσα στο πράσινο αποτελεί ένα δέλεαρ ακόμα και για τον ξένο, που θα τύχει να το επισκεφτεί ή να περάσει από εδώ. Βαδίζοντας κανείς κάποτε από το Άργος προς τα δυτικά, με κατεύθυνση αντίθετη προς το ρεύμα του Ξεριά, συναντούσε την Οινόη, όταν άρχιζε να ανηφορίζει προς τα υψώματα του Αρτεμισίου, (κοντά στο σημερινό χωριό Μάζι) όπου και έχουν επισημανθεί αρχαία οικοδομικά λείψανα, μεταξύ των οποίων ένας πολυγωνικός τοίχος υπόστυλης αίθουσας.
Η αρχαία Οινόη ήταν μικρή αργείτικη πόλη, γνωστή μόνο από μια νίκη Αθηναίων και Αργείων κατά των Λακεδαιμονίων γύρω στα 460 π.Χ. (λίγο πριν από τη μάχη της Τανάγρας του 457). Από τα λεγόμενα του Παυσανία προσδιορίζεται με σαφήνεια μόνο η περιοχή. Πάνω από την Οινόη στο όρος Αρτεμίσιο και στην κορυφή του υπήρχε ιερό της Άρτεμης.
Χούνη-Μποζιονελαίικα-Σπαναίικα-Αγριλίτσα-Στραβή ράχη-Κοτρώνι- Γαλάτι-Αϊ Γιώργης (οικισμοί Τ.Δ. Καρυάς)
Παίρνοντας από το Άργος τον παράλληλο προς την δεξιά όχθη του Ξεριά δρόμο προς την Καρυά και αφού αφήσει προς το νότο το Μεγαβούνι με τις κορφές του - Γουλά, Κούκου Φωλιά, Ντελή Δήμα - συναντά πάνω στο δρόμο το συνοικισμό της Χούνης και σχεδόν αμέσως μετά τα Μποζιονελαίικα και τα Σπαναίικα.
Οι συνοικισμοί αυτοί ζωντανεύουν διαδοχικά και μάλιστα πολύ ευχάριστα τη διαδρομή με τα όμορφα πρόσωπα των σπιτιών τους, παλιών και σύγχρονων, που είναι διασκορπισμένα και από τις δυο πλευρές κατά μήκος του δρόμου.
Τα τελευταία χρόνια η περιοχή αυτή αναπτύχθηκε θεαματικά με τα θαυμάσια περιβόλια με βερυκοκιές και πορτοκαλιές, που καλλιεργήθηκαν στα εύφορα και προστατευμένα από την παγωνιά του χειμώνα μέσα στη χαράδρα χώματα. Στο 13ο περίπου χιλιόμετρο, η διακλάδωση του δρόμου οδηγεί νότια για τη Φρέγκαινα, δυτικά για το Μερκούρι, το Ταυλάρι-Τουρνίκι και το Μάζι, και ευθεία για την Καρυά.

Σε δύο χιλιόμετρα μετά από την πιο πάνω διακλάδωση συναντάμε τον οικισμό Αγριλίτσα, χτισμένο σε πεδινή περιοχή, με την εκκλησία της Ευαγγελίστριας ν' ακουμπά το δρόμο, πριν από τη Γέφυρα του Ξεριά και δεξιά και αριστερά τους οικισμούς Στραβή ράχη-Κοτρώνι-Γαλάτι. Αν περάσουμε τη γέφυρα και συνεχίσουμε ευθεία, ο δρόμος οδηγεί στην Καρυά μέσα σχεδόν από τους οικισμούς Γαλαναίικα και Αϊ-Γιώργη.
Ο δρόμος δεξιά, πριν τη γέφυρα, οδηγεί στο Βρούστι μετά από έναν άνετο σχετικά δρόμο 6 χλμ. με λίγες μόνο στροφές. Μια πολύ σύντομη διαδρομή ανάμεσα σε ελαιώνες αρχικά και κατόπιν σ' ένα τοπίο άγριας ομορφιάς-γοητευτικής σύνθεσης πέτρας, άγριων θάμνων και σιωπής- η οποία καταλήγει σε ένα πολύ όμορφο ορεινό χωριό.
Αξιοθέατα

Οι εκκλησίες του χωριού και τα ξωκλήσια με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον ( Μοναστήρι της Παναγιάς, Προφήτης Ηλίας, ο 'Aγιος Κωνσταντίνος, ο 'Aι Γιάννης ο Θεολόγος, ο 'Aγιος Δημήτριος, η Αγία Παρασκευή )

Το Βενετσιάνικο Κάστρο της Παναγιάς και το προϊστορικό κάστρο στο ξεροβούνι. Το Πλατανόδασος, ένα μνημείο της φύσης που σπάνια συναντά κανείς στον τόπο μας. Οι πρωτόγνωρες διαδρομές στο καταπράσινο ελατόδασος του Αρτεμισίου με τις γάργαρες πηγές.

Το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε34 που ξεκινάει από την Αρχαία Ολυμπία περνάει από το χωριό μας και καταλήγει στην Αρχαία Επίδαυρο. Οι 7 νερόμυλοι, εικόνα μιας άλλης εποχής.