Το φύτεμα των κουκιών-Παραδοσιακό τραγούδι που αναφέρεται στη Καρυά

Ένας "Καπετάνιος" από τα ορεινά και συγκεκριμένα από την όμορφη Φρέγκαινα της Αργολίδας βρέθηκε σε ένα γλέντι κρητικό.Πάνω στο κέφι σηκώθηκε και είπε σαν γνήσιος Καρυώτης "Ήρθε η ώρα για να χορέψουμε τα κουκιά.Εγώ μπροστά και εσείς με ακολουθείται."

Στήσανε λοιπόν τον παραδοσιακό χορό,μπροστά ο μπαρμπα-Νίκος, ακολουθούσαν άλλα δύο παλικάρια από το Χωριό και συνέχισαν τα ντόπια παιδιά που γρήγορα μπήκαν στο νόημα. Ο χορός ξεκίνησε,αρχικά να τον μιμούνται στο φύτεμα και στα σκαλίσματα και στο τέλος κατάφερε με τις φιγούρες του να τους κάνει ένα κουβάρι,βγάζει την ζωστήρα και όπως ήταν μπλεγμένοι χειροπόδαρα τους αρχίζει στις γρήγορες,εν τέλει,δεν υπήρχε άνθρωπος στο που να είχε αντέξει και να μην είχε πέσει καταγής από τα γέλια.

Ποιος όμως ήταν αυτός ο χορός..??Ο λόγος για τα "Κουκιά"..!!

«ΠΩΣ ΤΑ ΣΠΕΡΝΟΥΝ ΤΑ ΚΟΥΚΙΑ»
Το τραγούδι που αναφέρεται στο χωριό Καρυά [Κολοκοτρωνίτσι..τηλεοπτικό] και μιλάει για το φύτεμα, το σκάλισμα, το μάζεμα και το φόρτωμα των κηπευτικών προϊόντων και ειδικά των κουκιών. Αξιοποιεί τις κινήσεις απο τη διαδικασία παραγωγής των κουκιών. Ταυτόχρονα με την ακρόαση του τραγουδιού «τα κουκιά»,οι χορευτές μιμούνται , με κινήσεις τις παραπάνω δραστη­ριότητες τη στιγμή που τις ακούνε.

Τον χορό αυτό χορεύουνε στα χωριά  κυρίως την περίοδο των Αποκριών, αλλά και στο γάμο ή στα γλέντια, συνήθως στα τελειώματά τους. Χορεύουν άνδρες, οι οποίοι κάνοντας μιμητικές κινήσεις, αναπαριστούν το φύτεμα, το σκάλισμα, το μάζεμα και το φόρτωμα των κουκιών. 

Πέρασα μωρέ πέρασα, πέρασα από την Καρυά
πέρασα από την Καρυά κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πώς φυτεύουν τα κουκιά.
Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα φυτεύουνε
έτσι τα φυτεύουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πως σκαλίζουν(τσαπίζουν) τα κουκιά.
Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα σκαλίζουνε(τσαπίζουνε)
έτσι τα σκαλίζουνε(τσαπίζουνε) οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πως ποτίζουν τα κουκιά.
Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα ποτίζουνε
έτσι τα ποτίζουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πώς μαζεύουν τα κουκιά. 
Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα μαζεύουνε
έτσι τα μαζεύουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα 
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πως αλουνίζουν τα κουκιά.
Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα αλουνίζουνε
έτσι τα αλουνίζουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πώς σακιάζουν τα κουκιά.

 Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα σακιάζουνε
έτσι τα σακιάζουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.

Ματαξά, μωρέ ματαξά, ματαξαναπέρασα
ματαξαναπέρασα κι είδα τις Καρυώτισσες
κι είδα τις Καρυώτισσες πώς φόρτωναν τα κουκιά.Έτσι τα, μωρέ παιδιά, έτσι τα φορτώνουνε
έτσι τα φορτώνουνε οι Καρυώτ΄σσες τα κουκιά.




με διάφορες τοπικές παραλλαγές υπάρχει και σε διάφορες ακόμη περιοχές:
Δελλιώνες Σηλυβρίας: Μελωδία και λόγια του τραγουδιού "Πέρασα ξεπέρασα...". Χορός αστείος μετά αστείων και ειρωνικών μιμητικών κινήσεων. Εις έκαστον στίχον όπου υπάρχει η λέξις "έτσι δα" μιμούνται οι χορευταί τας κινήσεις των εργαζομένων. Το άσμα τούτο άδεται προς εμπαιγμόν των εν Νεοχωρίω της επαρχίας Μετρών νεωστί -[Παχτίκος 1905, 240] κατοικησάντων και εχόντων ως πρώτιστον έργον την καλιέργειαν των κυάμων (κουκιών).

Σητεία Κρήτης: Ο χορός των κουκιών χορεύεται όπως και το πιπέρι απαράλλαχτα. Στο τέλος που φορτώνονται γίνονται ζευγάρια και φορτώνεται ο ένας τον άλλον στους ώμους και τον πάει έξω από το σπίτι. Ακολουθούν γέλια και φωνές. Λόγια του τραγουδιού. [Παπαδάκη 1938, 60]

Ηπειρος: Καθώς οι χορευτές τραγουδούν αυτή τη στροφή μ' ένα κίνημα του δεξιού τους χεριού παριστάνουν πώς οι Καριώτες σπέρνανε τα κουκκιά. Επειτα ακολουθούν στροφές του τραγουδιού, που αναφέρουν πώς οι Καρυώτες πότιζαν, μάζωναν, σάκκιζαν και φόρτωναν τα κουκκιά τους. Και σε κάθε στροφή με κινήσεις των χεριών δείχνουν οι χορευτές πώς οι Καρυώτες κάνανε αυτές τις εργασίες. Το τραγούδι αυτό κι ο χορός έχουν πολύ γούστο και σκορπίζουν ευθυμία. Η ιδιορυθμία του χορευτικού αυτού τραγουδιού αξίζει ιδιαίτερα να προσεχτεί. Μάλιστα αυτή η ιδιορυθμία του με παρακίνησε, με βάση αυτό το τραγούδι και με συμπλήρωμα άλλα Ηπειρωτικά τραγούδια κ' έθιμα, να συνθέσω ολάκερο σενάριο χοροδράματος κατά τον Μάη του 1938. Το χορόδραμα αυτό, με μουσική προσαρμογή και ανάπτυξη που έγιναν από τον Κ. Σφακιανάκη, το ερμήνεψε και το έπαιξαν η Σχολή Χορού της Εμμυ Σπεκ-Μελισσινού για πρώτη φορά την 23 του Μάη 1938. Κατόπιν οι μαθήτριές της επανέλαβαν το έργο. [Γιοφύλλης 1958, 10]

Μηλιά Ολυμπίας Αρκαδίας: Χορευόταν κυρίως στις Απόκριες αλλά και σε άλλες διασκεδάσεις, από άντρες και γυναίκες στον ίδιο κύκλο με τις γυναίκες πίσω ή σε χωριστό κύκλο. Το πρώτο μέρος χορεύεται σε Καλαματιανό. Στο δεύτερο μέρος αφήνουν τα χέρια τους και μιμούνται πώς φυτεύανε, βοτάνιζαν κλπ. τα κουκιά. Τραγούδι το "Πέρασα μωρά παιδιά, πέρασα από τη Χαριά, πέρασα από τη Χαριά και φυτεύανε κουκιά.. έτσι τα φυτεύανε οι Χαριώτισσες... τα βοτανίζανε... τα σκαλίζανε...". [Τζαννέτος & Τζαννέτου 1989, 3]

Φιλώτι Νάξου: Μόλις έκανε πως εσουρούπιαζε, σταματούσανε τα αισχροτράγουδα και μ' έναν μιμητικό χορό, πηγαίνανε να δώσουν τέρμα στην ημερήσια αποκριάτικη γιορτή που ο πιο συνηθισμένος χορός ήτανε "τα νικαριώτικα κουκιά" π' άρχιζαν και τελειώνανε"Βρε μια χρονιά που πέρασα από κει στη Νικαριά (δις) είδα πώς τα σπέρνανε οι Νικαριώτες τα κουκιά". Με την επανάληψη του δευτέρου ημιστιχίου του δεύτερου στίχου, γυρίζανε με σημειωτόν προς το κέντρο του κύκλου και σκύβοντας βαθιά εμιμούντο κάθε φορά τη σπορά, το βοτάνισμα, το θέρισμα, το αλώνισμα, το λίχνισμα και τελευταία το σάκιασμα των κουκιών. Με τον τερματισμό της κάθε περίπτωσης επανερχότανε στην αρχική θέση συνεχίζοντες το χορό τους. Με κοινό πάντα τον πρώτο και τον τρίτο στίχο, όλες οι γεωργικές εργασίες που ακολουθούσαν το χορό αποτελούσαν κι από ένα τετράστιχο. "...κι είδα πώς τα σακιάζανε οι Νικαριώτες τα κουκιά, έτσι δα τ' αρπούσανε και τα τουμπανούσανε". Αντί όμως σακιά με κουκιά, τουμπανίζανε τις ντάμες τους. Ο καβαλιέρος αρπούσε τη ντάμα του από τη μέση και την ανετουμπάνιζε απάνω στο στήθος του, πολλές φορές χωρίς αυτή να πατεί χάμαι. Καμιά φορά που σε κάποιο γέρο τύχαινε ντάμα βαριά και δε μπορούσε να τη σηκώσει, οι θεατές από τα γέλια, τα ξεφωνητά και τα χειροκροτήματα δίνανε πιο γρήγορα τον τερματισμό της αποκριάτικης γιορτής. Εδώ άφηναν τις ντάμες κάτω και διαλυότανε ο χορός με γέλια, χαρές κι ευκές απ' όλους πού 'ταν μαζεμένοι, χορευτές και θεατές, στη γιορτή κι άκουες "Και του χρόνου χαρούμενοι χωριανοί!", κι άλλοι ανταπαντούσαν "Κι η αφεντιά σας πολύχρονοι!". [Ψαρράς 1992, 22]

Related Posts :