Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΔΟΣ ΚΛΙΜΑΞ
Μια από τις πιο γνωστές αρχαίες οδούς πρόσβασης στην Αρκαδία, είναι η περίφημη "Κλίμαξ", αμαξήλατη οδός που συνέδεε τη Μαντινεία με την Αργολίδα. Σύμφωνα με ξένους και έλληνες ερευνητές αποτελεί ενα σπουδαίο αρχαίο έργο, μια από τις πιο σημαντικές οδούς του αρχαίου οδικού δικτύου, παρουσιάζοντας μάλιστα το χαρακτηριστικό ότι ήταν διευθετημένη σε πολλά σημεία σε τεχνητές βαθμίδες. Την οδό αυτή χρησιμοποίησε και ο περιηγητής Παυσανίας στην περιήγησή του στην Αρκαδία, ο οποίος την διήνησε, αναφέροντας μάλιστα ότι δεν την βρήκε σε καλή κατάσταση: "η κάθοδος είχεν αύτη βασμίδας ποτέ εμπεποιημένας". Κατά την αρχαιότητα υπήρχαν - σύμφωνα και με την περιγραφή τον Παυσανία ("Αρκαδικά (ΙΙΙ 6,4., ΙΙ 24,57)) - άλλοι δύο άξονες που συνέδεαν το Αργος με την Αρκαδία: του Πρίνου που κατέληγε και αυτή στη Μαντινεία, και του Τρόχου που έφθανε στην Τεγέα, το άλλο μεγάλο οικιστικό κέντρο της Ανατολικής Αρκαδίας.
Η οδός της Κλίμακος ήταν κατά την αρχαιότητα ένα ξεχωριστό και σημαντικό έργο για την Πελοπόννησο. Η διάνοιξή της υπήρξε κατά τα φαινόμενα προϊόν συναίνεσης τουλάχιστον της Μαντινείας και του ¶ργους, αν όχι και της Σπάρτης. Η οδός ξεκινούσε από το Άργος στις πύλες της Δειράδος, διέσχιζε την κοιλάδα του Ινάχου, έφθανε στις Ορνεές και από εκεί ανέβαινε προς τα δυτικά την κοιλάδα του ρέματος του Κεφαλόβρυσου, περνώντας κοντά από τα σημερινά χωριά Δούκα Βρύση και Πάνω Μπελέσι και Κεφαλόβρυσο. Ο δρόμος στη συνέχεια ανέβαινε την πλαγιά του Αρτεμησίου όρους και εκμεταλευόμενη τις υψομετρικές καμπύλες ανάμεσα στα 1050 μ. και 950 μ.διένυε τον αυχένα του Αγίου Δημητρίου και την ατραπό της Ξυλόσκαλας.
Η κάθοδος (δυτική) στην Αρκαδία γινόταν από τη "δίοδο της Πορτίτσας", προς το χωριό Σάγκα (750μ.) και συνέχιζε (αφήνοντας δεξιά το χωριό και αριστερά το "Αργόν πεδίον"), σύμφωνα με έρευνες, προς το Διάσελο (835μ.) και το χωριό Πικέρνη προς τα δυτικά, για να καταλήξει στην Αρχαία Μαντινεία. Τη διαδρομή αυτή μελέτησε και σημειώνει σε χάρτη ο ερευνητής Fougeres. Ίχνη τμημάτων της Κλίμακος σώζονται μέχρι και σήμερα σε διάφορα σημεία. Στο Διάσελο είχαν μάλιστα εντοπισθεί παλαιότερα ίχνη αμαξοτροχιών. Το σημαντικότερο όμως ίχνος της Κλίμακος είναι το πέρασμα (δίαδος) της Πορτίτσας στο Αρτεμήσιο, κοντά στο αρκαδικό χωριό Σάγκα. Η Πορτίτσα ή "πέρασμα του Σάγκα" ή "Μαρμαρένια Σούδα"είναι ένα γιγάντιο τεχνητό άνοιγμα ανάμεσα από τους βράχους, σε υψόμετρο 1097 μ. που χρησίμευε σαν διάβαση της οδού της Κλίμακος. Λαξευμένο από τους αρχαίους αποτελεί μοναδικό μνημείο στον ελλαδικό χώρο και το σημαντικότερο σωζόμενο ίχνος του αρχαίου οδικού δικτύου στη Πελοπόννησο.
Η θέση της Πορτίτσας τοποθετείται στα σύνορα του Δ.Δ.Σάγκα με το Δ.Δ. του Νεοχωρίου του Νομού Αργολίδας, χωριού που βρίσκεται σε μικρή απόσταση στην ανατολική πλευρά του Αρτεμισίου. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον αυχένα (διάσελο) "Πόρτες"του Αρτεμησίου (υψόμετρο 1074 μ.), πάνω σχεδόν από τη σήραγγα του Αρτεμισίου και σε ευθεία απόσταση 1.5 περίπου χιλ. από το Σάγκα. Στις Πόρτες καταλήγει μονοπάτι (καλντερίμι) στα ίχνη του αρχαίου δρόμου, το οποίο ξεκινά έξω από το χωριό και, ακολουθόντας μια δύσκολη διαδρομή προς τα ανατολικά, φθάνει στο σημείο αυτό. Ίχνη τμημάτων της αρχαίας οδού φαίνονται ακόμα και σήμερα.σε διάφορα σημεία στην περιοχή.
Στη δίοδο της Πορτίσας είναι εμφανή τα ίχνη της τεχνητής διάνοιξης, όπως ίχνη από χονδρό βελόνι και συναφή εργαλεία, όπως και οι κάθετες αυλακώσεις του δαπέδου (για να μη γλυστρά ο δρόμος). Το άνοιγμα του βράχου είναι σε πλάτος 3.2-5 μ. ενώ το ύψος της τομής του 1.5-6 μ. Το μήκος της διάβασης είναι 22 μ. Πριν από την είσοδο της διόδου και στη δυτική πλευρά της κορυφογραμμής σώζεται η κοίτη της αρχαίας οδού. Έχει πλάτος 2.20-2.50 μ. και ανεβαίνει με μικρή κλίση από τις Πόρτες. Επίσης είναι ορατά τα ίχνη του εκβραχισμού στο ανατολικό κράσπεδο της οδού. Κοντά βρίσκεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Στην περιοχή έχει εντοπισθεί από τον ερευνητή Howell ιερό των γεωμετρικών χρόνων, ίσως του Ερμή, γεγονός που μαρτυρά τη διαχρονικότητα της διάβασης αυτής.
Το τοπωνύμιο Κλίμαξ αποδίδεται στα τεχνητά έργα που διευκόλυναν την κάθοδο, "τας βαθμίδας" δηλαδή του Παυσανία. Με δεδομένο ότι η διαδρομή της αρχαίας οδού προς Αργολίδα γινόταν από την Ξυλόσκαλα, η κάθοδος (δυτική) στην Αρκαδία είναι πολύ πιο απότομη από την ανατολική, και μάλιστα χαρακτηρίζεται από διπλάσια υψομετρική διαφορά. Φαίνεται λοιπόν ότι η δυτική κάθοδος στην Αρκαδία εξασφαλιζόταν από τεχνητές ευρύχωρες κλιμακωτές βαθμίδες-αναλήμματα που θα πρέπει να επέτρεπαν "ανοικτές" στροφές για να στρίβουν οι άμαξες. Όπως εκτιμάται από τους ερευνητές, οι στροφές πρέπει να ήταν από 4 έως 6.
Κληρονόμος του αρχαίου έργου της Κλίμακος είναι το καλντερίμι "Σκάλα" της Τουρκοκρατίας που σώζεται έως σήμερα. Πάντως το καλντερίμι είχε διαφορετική διάνοιξη από την αρχαία οδό και περισσότερες (12) και πιο κλειστές στροφές από αυτήν. Από την κατασκευή των απαραίτητων τεχνικών έργων στήριξης στην απότομη πλαγιά, όπως και των βαθμίδων, διαφαίνεται ότι η οδός της Κλίμακος υπήρξε πρωτόγνωρο έργο για την εποχή. Έργο που πρέπει να άφησε άσβεστες μνήμες στις επόμενες γενιές, αφού κάποιες παραδόσεις που ακόμα διασώζονται στα γύρω χωριά της Αργολίδας και της Αρκαδίας μιλούν για "αραμπάδες που ανέβαιναν τη Μαρμαρένια Σούδα" και για "πριγκίπισες νεράϊδες και θεριά" (εργασίες των Pritchett και Ν. Αντωνακάτου).
Από την Κλίμακα και το πέρασμα της Πορτίτσας πέρασε ο Φειδιππίδης ο Αθηναίος στη μνημειώδη πορεία του προς τη Σπάρτη για να ζητήσει βοήθεια με εντολή του Μιλτιάδη από τους Σπαρτιάτες για λογαριασμό της Αθήνας η οποία βρισκόταν προ της περσικής απειλής. Η προσπάθεια αυτή του Αθηναίου αγγελιοφόρου αναβιώνεται σήμερα στα πλαίσια του αθλήματος "Σπάρταθλον". Πρόκειται για υπερμαραθώνια αγώνα που διοργανώνεται από το 1983.
Η σημασία της της Πορτίτσας υπήρξε διαχρονική, αφού με την ευρύτερη περιοχή του χωριού Σάγκα αποτέλεσε σε όλα τα μεταγενέστερα χρόνια, τη ρωμαϊκή περίοδο, τη βυζαντινή περίοδο και την επανάσταση του 21, προσφιλές πέρασμα από την Αρκαδία προς την Αργολίδα.
Το πέρασμα της Κλίμακος από το Σάγκα μέχρι το πέρασμα της Πορτίτσας είναι μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη, αφού προσφέρει πανοραμική θέα στην περιοχή, το μαντινειακό λεκανοπέδιο, το "Αργόν πεδίον" και στην εθνική οδό που βρίσκεται χαμηλότερα. Ας σημειωθεί ότι η πρόσβαση στη θέση της Πορτίτσας είναι εύκολη σήμερα, αφού στις Πόρτες οδηγεί χωμάτινος δρόμος που έχει διανοιχθεί από τη ΔΕΗ.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΙΝΟΗ
Η αρχαία Οινόη (αλλοιώς Οίνη) ήταν μικρή αργείτικη πόλη, στα Αρκαδικά σύνορα. Κατά την παράδοση ονομάσθηκε έτσι από τον Οινέα, βασιλιά της Καλυδώνας (Παυσ. ΙΙ,28,2).
Η Οινόη είναι γνωστή από μια νίκη Αθηναίων και Αργείων κατά των Λακεδαιμονίων το 460 π.Χ. ,(λίγο πριν από τη μάχη της Τανάγρας του 457) η οποία απεικονίσθηκε στην Ποικίλη Στοά των Αθηνών από τον Θάσιο Πολύγνωτο (Παυσανίας, Αττικά 15.1-2).
Βάθρα αναθημάτων που ανατέθηκαν σαν λάφυρα στους Δελφούς από τους νικητές μετά τη μάχη βρέθηκαν με τις ανασκαφές εκεί. Από τα λεγόμενα του Παυσανία προσδιορίζεται με σαφήνεια μόνο η περιοχή, στην οποία πρέπει να την αναζητήσουμε. Βαδίζοντας κανείς από το Αργος προς τα δυτικά, με κατεύθυνση αντίθετη προς το ρεύμα του Ξεριά,(το Χάραδρο των αρχαίων) συναντούσε την Οινόη, όταν άρχιζε να ανηφορίζει προς τα υψώματα του Αρτεμισίου, κοντά στο σημερινό χωριό Μάζι, όπου έχουν επισημανθεί αρχαία οικοδομικά λείψανα, μεταξύ των οποίων ένας πολυγωνικός τοίχος υπόστυλης αίθουσας. Πάνω από την Οινόη στο όρος Αρτεμίσιο και στην κορυφή του υπήρχε ιερό της Αρτεμης Οινιάτιδας όπου αφιέρωσε ο Ηρακλής τα χρυσά κέρατα της «κερυνίτιδας ελάφου».
πηγές :
* "Δρόμοι του Παυσανία" http://arcadia.ceid.upatras.gr/pausanias/index.php
Μια από τις πιο γνωστές αρχαίες οδούς πρόσβασης στην Αρκαδία, είναι η περίφημη "Κλίμαξ", αμαξήλατη οδός που συνέδεε τη Μαντινεία με την Αργολίδα. Σύμφωνα με ξένους και έλληνες ερευνητές αποτελεί ενα σπουδαίο αρχαίο έργο, μια από τις πιο σημαντικές οδούς του αρχαίου οδικού δικτύου, παρουσιάζοντας μάλιστα το χαρακτηριστικό ότι ήταν διευθετημένη σε πολλά σημεία σε τεχνητές βαθμίδες. Την οδό αυτή χρησιμοποίησε και ο περιηγητής Παυσανίας στην περιήγησή του στην Αρκαδία, ο οποίος την διήνησε, αναφέροντας μάλιστα ότι δεν την βρήκε σε καλή κατάσταση: "η κάθοδος είχεν αύτη βασμίδας ποτέ εμπεποιημένας". Κατά την αρχαιότητα υπήρχαν - σύμφωνα και με την περιγραφή τον Παυσανία ("Αρκαδικά (ΙΙΙ 6,4., ΙΙ 24,57)) - άλλοι δύο άξονες που συνέδεαν το Αργος με την Αρκαδία: του Πρίνου που κατέληγε και αυτή στη Μαντινεία, και του Τρόχου που έφθανε στην Τεγέα, το άλλο μεγάλο οικιστικό κέντρο της Ανατολικής Αρκαδίας.
 |
| Δίοδος Πορτίτσας ή Μαρμαρένια Σούδα |
 |
| ατραπός της Ξυλόσκαλας |
Η θέση της Πορτίτσας τοποθετείται στα σύνορα του Δ.Δ.Σάγκα με το Δ.Δ. του Νεοχωρίου του Νομού Αργολίδας, χωριού που βρίσκεται σε μικρή απόσταση στην ανατολική πλευρά του Αρτεμισίου. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον αυχένα (διάσελο) "Πόρτες"του Αρτεμησίου (υψόμετρο 1074 μ.), πάνω σχεδόν από τη σήραγγα του Αρτεμισίου και σε ευθεία απόσταση 1.5 περίπου χιλ. από το Σάγκα. Στις Πόρτες καταλήγει μονοπάτι (καλντερίμι) στα ίχνη του αρχαίου δρόμου, το οποίο ξεκινά έξω από το χωριό και, ακολουθόντας μια δύσκολη διαδρομή προς τα ανατολικά, φθάνει στο σημείο αυτό. Ίχνη τμημάτων της αρχαίας οδού φαίνονται ακόμα και σήμερα.σε διάφορα σημεία στην περιοχή.
Στη δίοδο της Πορτίσας είναι εμφανή τα ίχνη της τεχνητής διάνοιξης, όπως ίχνη από χονδρό βελόνι και συναφή εργαλεία, όπως και οι κάθετες αυλακώσεις του δαπέδου (για να μη γλυστρά ο δρόμος). Το άνοιγμα του βράχου είναι σε πλάτος 3.2-5 μ. ενώ το ύψος της τομής του 1.5-6 μ. Το μήκος της διάβασης είναι 22 μ. Πριν από την είσοδο της διόδου και στη δυτική πλευρά της κορυφογραμμής σώζεται η κοίτη της αρχαίας οδού. Έχει πλάτος 2.20-2.50 μ. και ανεβαίνει με μικρή κλίση από τις Πόρτες. Επίσης είναι ορατά τα ίχνη του εκβραχισμού στο ανατολικό κράσπεδο της οδού. Κοντά βρίσκεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Στην περιοχή έχει εντοπισθεί από τον ερευνητή Howell ιερό των γεωμετρικών χρόνων, ίσως του Ερμή, γεγονός που μαρτυρά τη διαχρονικότητα της διάβασης αυτής.
Το τοπωνύμιο Κλίμαξ αποδίδεται στα τεχνητά έργα που διευκόλυναν την κάθοδο, "τας βαθμίδας" δηλαδή του Παυσανία. Με δεδομένο ότι η διαδρομή της αρχαίας οδού προς Αργολίδα γινόταν από την Ξυλόσκαλα, η κάθοδος (δυτική) στην Αρκαδία είναι πολύ πιο απότομη από την ανατολική, και μάλιστα χαρακτηρίζεται από διπλάσια υψομετρική διαφορά. Φαίνεται λοιπόν ότι η δυτική κάθοδος στην Αρκαδία εξασφαλιζόταν από τεχνητές ευρύχωρες κλιμακωτές βαθμίδες-αναλήμματα που θα πρέπει να επέτρεπαν "ανοικτές" στροφές για να στρίβουν οι άμαξες. Όπως εκτιμάται από τους ερευνητές, οι στροφές πρέπει να ήταν από 4 έως 6.
Κληρονόμος του αρχαίου έργου της Κλίμακος είναι το καλντερίμι "Σκάλα" της Τουρκοκρατίας που σώζεται έως σήμερα. Πάντως το καλντερίμι είχε διαφορετική διάνοιξη από την αρχαία οδό και περισσότερες (12) και πιο κλειστές στροφές από αυτήν. Από την κατασκευή των απαραίτητων τεχνικών έργων στήριξης στην απότομη πλαγιά, όπως και των βαθμίδων, διαφαίνεται ότι η οδός της Κλίμακος υπήρξε πρωτόγνωρο έργο για την εποχή. Έργο που πρέπει να άφησε άσβεστες μνήμες στις επόμενες γενιές, αφού κάποιες παραδόσεις που ακόμα διασώζονται στα γύρω χωριά της Αργολίδας και της Αρκαδίας μιλούν για "αραμπάδες που ανέβαιναν τη Μαρμαρένια Σούδα" και για "πριγκίπισες νεράϊδες και θεριά" (εργασίες των Pritchett και Ν. Αντωνακάτου).
Από την Κλίμακα και το πέρασμα της Πορτίτσας πέρασε ο Φειδιππίδης ο Αθηναίος στη μνημειώδη πορεία του προς τη Σπάρτη για να ζητήσει βοήθεια με εντολή του Μιλτιάδη από τους Σπαρτιάτες για λογαριασμό της Αθήνας η οποία βρισκόταν προ της περσικής απειλής. Η προσπάθεια αυτή του Αθηναίου αγγελιοφόρου αναβιώνεται σήμερα στα πλαίσια του αθλήματος "Σπάρταθλον". Πρόκειται για υπερμαραθώνια αγώνα που διοργανώνεται από το 1983.
Η σημασία της της Πορτίτσας υπήρξε διαχρονική, αφού με την ευρύτερη περιοχή του χωριού Σάγκα αποτέλεσε σε όλα τα μεταγενέστερα χρόνια, τη ρωμαϊκή περίοδο, τη βυζαντινή περίοδο και την επανάσταση του 21, προσφιλές πέρασμα από την Αρκαδία προς την Αργολίδα.
Το πέρασμα της Κλίμακος από το Σάγκα μέχρι το πέρασμα της Πορτίτσας είναι μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη, αφού προσφέρει πανοραμική θέα στην περιοχή, το μαντινειακό λεκανοπέδιο, το "Αργόν πεδίον" και στην εθνική οδό που βρίσκεται χαμηλότερα. Ας σημειωθεί ότι η πρόσβαση στη θέση της Πορτίτσας είναι εύκολη σήμερα, αφού στις Πόρτες οδηγεί χωμάτινος δρόμος που έχει διανοιχθεί από τη ΔΕΗ.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΙΝΟΗ
Η αρχαία Οινόη (αλλοιώς Οίνη) ήταν μικρή αργείτικη πόλη, στα Αρκαδικά σύνορα. Κατά την παράδοση ονομάσθηκε έτσι από τον Οινέα, βασιλιά της Καλυδώνας (Παυσ. ΙΙ,28,2).
Η Οινόη είναι γνωστή από μια νίκη Αθηναίων και Αργείων κατά των Λακεδαιμονίων το 460 π.Χ. ,(λίγο πριν από τη μάχη της Τανάγρας του 457) η οποία απεικονίσθηκε στην Ποικίλη Στοά των Αθηνών από τον Θάσιο Πολύγνωτο (Παυσανίας, Αττικά 15.1-2).
Βάθρα αναθημάτων που ανατέθηκαν σαν λάφυρα στους Δελφούς από τους νικητές μετά τη μάχη βρέθηκαν με τις ανασκαφές εκεί. Από τα λεγόμενα του Παυσανία προσδιορίζεται με σαφήνεια μόνο η περιοχή, στην οποία πρέπει να την αναζητήσουμε. Βαδίζοντας κανείς από το Αργος προς τα δυτικά, με κατεύθυνση αντίθετη προς το ρεύμα του Ξεριά,(το Χάραδρο των αρχαίων) συναντούσε την Οινόη, όταν άρχιζε να ανηφορίζει προς τα υψώματα του Αρτεμισίου, κοντά στο σημερινό χωριό Μάζι, όπου έχουν επισημανθεί αρχαία οικοδομικά λείψανα, μεταξύ των οποίων ένας πολυγωνικός τοίχος υπόστυλης αίθουσας. Πάνω από την Οινόη στο όρος Αρτεμίσιο και στην κορυφή του υπήρχε ιερό της Αρτεμης Οινιάτιδας όπου αφιέρωσε ο Ηρακλής τα χρυσά κέρατα της «κερυνίτιδας ελάφου».
πηγές :
* "Δρόμοι του Παυσανία" http://arcadia.ceid.upatras.gr/pausanias/index.php
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου